TỌA ĐÀM: “CHA ĐẮC LỘ VÀ CHÂN PHƯỚC ANRÊ PHÚ YÊN”
Bùi Công Thuấn
Ngày 22. 9.2025, tại Tiểu Chủng viện Quy Nhơn, Ban Văn hóa Giáo phận Quy Nhơn đã tổ chức Tọa đàm: “Cha Đắc Lộ và chân phước Anrê Phú Yên”.
Tham dự tọa đàm, giáo phận Quy Nhơn có Đức Giám mục Matthêu Nguyễn Văn Khôi (Giám mục giáo phận Quy Nhơn, Trưởng ban Mỹ Thuật Thánh của Hội đồng Giám mục Việt Nam). Lm Jos Trương Đình Hiền (Nhà nghiên cứu, Nhà thơ, nhạc sĩ, bút danh Sơn Ca Linh), nhà thơ Lm Trăng Thập Tự. Các nữ tu và Chủng sinh Quy Nhơn và khách mời.
Các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu tham gia tọa đàm có: GS Hoàng Dũng, Pgs-Ts Nguyễn Hữu Sơn (nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn học), Pgs-Ts Trần Hoài Anh (Trường ĐH Văn hóa Tp HCM), TS Lê Nhật Ký (ĐH Quy Nhơn), TS Võ Minh Hải (ĐH Quy Nhơn), Ts. Đặng Quốc Minh Dương – (ĐH Văn Hiến), Ts. La Mai Thi Gia (Trường ĐHKHXH và NV TP.HCM), Ts. Ngô Minh Hiệp (ĐH Duy Tân) và NCS. Nguyễn Thị Thanh Nga (ĐH Quốc gia Hà Nội); Ts-Lm Nguyễn Mai Kha, S.J. (Học viện thánh Giuse, dòng Tên VN), …
Khách mời có nhiều nhà nghiên cứu và nhà văn như: vợ chồng nhà văn Trương Văn Dân và Elena Pucillo Truong; Lê Minh Sơn KT, và nhiều vị khác (xin lỗi tôi không ghi được tên đầy đủ).
Trong 20 tham luận tham gia tọa đàm, có 7 Tham luận được trình bày tại hội trường, 15 tham luận được in trong cuốn sách: Tài liệu tọa đàm.
Các nhà nghiên cứu đều khẳng định các công trình của Alexandre de Rhodes có đóng góp to lớn vào việc hội nhập văn hóa đông-tây, đặt nền tảng quan trọng cho việc nghiên cứu tiếng Việt và văn hóa Việt thế kỷ 17; Rhodes là một nhà “Việt Nam học” xuất sắc trong việc ghi chép thực địa đời sống, thiên nhiên, đất nước và con người Việt Nam; đồng thời Rhodes cũng kiến tạo những khuôn mẫu về phương pháp truyền giáo ở Việt Nam. Những vấn đề về Rhodes cần được nhìn nhận theo quan điểm lịch sử. Rhodes xứng đáng được vinh danh là danh nhân văn hóa Việt như các danh nhân khác.
Ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, tôi ghi nhận được: PGS-TS Nguyễn Hữu Sơn có tham luận rất công phu: “Tiếp nhận cha Alexandre de Rhodes ở Việt Nam giai đoạn nửa đầu thế
kỷ XX”, ông tìm lại ngọn nguốn những ý kiến đánh giá về Rhodes từ đầu thế kỷ XX, có cả việc dựng bia về Rhodes. Ts. La Mai Thi Gia có những phát hiện giá trị về Phép giảng tám ngày của Rhodes (tham luận: Đối thoại văn hóa và niềm tin giữa phương Tây và Việt Nam thế kỷ XVII). Ts. Đặng Quốc Minh Dương có tham luận: “Di sản Alexandre De Rhodes – Nhìn từ văn hóa”. Ông đang ấp ủ công trình Văn hóa Công giáo đóng góp vào văn hóa dân tộc. Nhà nghiên cứu-Lm Trương Đình Hiền đã khẳng định vị trí của Anrê Phú Yên trong tham luận: “Anrê Phú Yên: cuộc gặp gỡ của hai đường ‘mở cõi’”. PGS-TS Trần Hoài Anh đề nghị mở rộng tọa đàm nghiên cứu văn học Công giáo, để khẳng định những đóng góp của văn học Công giáo với lịch sử văn học dân tộc…
Không khí chung của tọa đàm là không khí học thuật rộng mở nên có nhiều ý kiến chân thành, mới mẻ, thú vị (Thí dụ, ý kiến của Ts La Mai Thi Gia, PGS-TS Trần Hoài Anh, Lm Trương Đình Hiền…). Các tham luận là những nghiên cứu chuyên sâu và tâm huyết khẳng định giá trị những đóng góp của Rhodes có văn hóa Việt.
Tọa đàm đem đến nhiều điều mới mẻ trong lịch sử vấn đề nghiên cứu về Alexandre de Rhodes.
Tháng 9/ 2025
***
Đức Giám mục Matthêu Nguyễn Văn Khôi khai mạc chương trình Tọa đàm
Các nhà khoa học tham gia tọa đàm
Đức Giám mục Matthêu Nguyễn Văn Khôi gặp gỡ các nhà khoa học
Lưu niệm sau tọa đàm
TS Võ Minh Hải
TS Đặng Quốc Minh Dương
Lm Jos Trương Đình Hiền
TS La Lai Gia Thi
(Tài liệu tọa đàm in các tham luận)
Tham luận của BCT
BCT. Ts La Mai Thi Gia với nhà văn Trương Văn Dân và phu nhân
BCT với nhà thơ-Lm Trăng Thập Tự và Pgs-Ts Nguyễn Hữu Sơn